Ойуунускай өрөгөйө (хаартыскалар)

Бөдөҥ судаарыстыбаннай диэйэтэл, саха литературатын төрүттээччи, учуонай Платон Алексеевич Слепцов-Ойуунускай төрөөбүтэ 125 сылын уопсастыбаннас киэҥник бэлиэтээтэ. 

«Триумф» киэҥ уораҕайыгар киһи лыык курдук симилиннэ. Чаас инниттэн массыына, көрөөччү тоҕуоруста. Таксистар: “Итиннэ туох буоларый?” диэн ыйыталаһаллар. Иһирдьэ хас да тыһыынчалаах көрөөччү миэстэтэ туола охсон, хойутаан кэлбиттэр тас таҥастарын туппутунан, кирилиэс үктэлигэр, сыана иннигэр сиргэ олорон көрөргө күһэлиннилэр.

Оттон быыс кэтэҕэр хайдах этэй? Икки этээс тухары артыыстар гримеркаларга киирэ-тахса, таҥна сылдьаллар. Арктикатааҕы култуура, искусство институтун уонна култуура колледжын устудьуоннарыгар гримерка тиийбэккэ, көрүдүөргэ таҥна сылдьаллар. Ол курдук бары тыйаатырдартан, үҥкүү кэлэктииптэриттэн олус элбэх артыыс мустубут. Манна көрүөххэ сөп – Улуу Кудаҥса уобараһыгар киирэ сатыы турарын, Чаачыгыр Таас Ойуун аатырбыт “Куньцю” тыйаатырын артыыһын кытары хаартыскаҕа түһэ турарын, Ойуунускай хаама сылдьарын, кыһыл байыастары, былыргы боотурдары уонна Эллада буойуттарын… Саха тыйаатырын артыыстара сахалыы сайбаччы таҥнан сылдьаллар, талбыт курдук, эчи, мааныларын, кыраһыабайдарын!.

Балтараа тыһыынча артыыс кытынна

Дьэ, саҕаланар! Дьэ, доҕоттоор, Былатыан Ойуунускай тиллэн кэлэн, илэ бэйэтинэн дьон-норуот иннигэр хаама сылдьан, 100 сыллаах былаана хайдах туолбутун көрөрө буоллар, хайдах буолуо этэй? Ол курдук улахан театрализованнай көрдөрүү Былатыан Ойуунускай (артыыс Дьулустаан Семенов) синиэлин бүрүммүтүнэн тахсыытыттан саҕаланна. Кини кэнниттэн уопсастыбанньыктар, интеллигенция, айар сойуустар бэрэстэбиитэллэрэ сэлэлии хааман, парааттаан киирдилэр.

Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлэ Владимир Солодов, судаарыстыбаннай сүбэһиттэр Михаил Николаев, Андрей Борисов, Кытай үтүөлээх артыыската Янг Фени, Ойуунускай сиэн балта, суруйааччы Елена Слепцова-Куорсуннаах тыл эттилэр. 2018 сыл түмүгүнэн Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэни ХИФУ суруналыыстыка кафедратын сэбиэдиссэйигэр, “Саха сирин суруйааччылара” ассоциация бэрэссэдээтэлигэр Олег Сидоровка туттардылар. Кини “Жизнь замечательных людей” сериянан Ойуунускай туһунан бэртээхэй кинигэни суруйбута.

Өрөбөлүүссүйэ күүрээннээх күннэрэ, автономияны олохтооһун тыҥааһыннаах кэмнэрэ көстөн ааһаллар. Ойуунускай, Барахов уонна Аммосов үһүөн төлөннөөх тыллары этэллэр. Платон Алексеевич кэргэнигэр, оҕолоругар таптала, үөрэххэ талаһар оҕо куйуурдуу турара көстөн ааһаллар. Бу кэнниттэн Ойуунускай персонаһа остуолугар баран суруксуттуур. Оттон кини суруйбут персонажтара тиллэн кэлэллэр. Манна 1,5 тыһыынча кэриҥэ артыыс оонньоото.

Интэриэһинэй туруоруу

Саха тыйаатырын артыыстара Кыһыл Ойуун”, “Дойду оҕото Дорогуунап Ньукулай”, Саха судаарыстыбаннай циркэтэ “Имииһит түүлэ”, Үүнэр көлүөнэ тыйаатыра “Оҕоҕо баҕарбыт”, Нуучча драматическай тыйаатыра “Соломон мудрый”, Олоҥхо тыйаатыра “Улуу Кудаҥса”, Опера, балет тыйаатыра “Александр Македонскай” испэктээкиллэртэн быһа тардыылары көрдөрдүлэр. Манна Чаачыгыр Таас Ойуун Чолбон сулуһу кэрдэрин, Кыһыл Ойуун кыырарын, дьадаҥы Имииһит уол уу саарыстыбатыгар киирэн, дьолун мүлчү тутарын, икки тыһыынча сыллааҕыта улуу сэрииһит мөккүөрүн, уо.д.а. көрөн ыллыбыт.

Көрөөччүлэр Кытай норуодунай өрөспүүбүлүкэтин 500 сыл историялаах “Куньцюй” тыйаатыра “Туйаарыма Куо” туруоруутун эмиэ кэтэспиттэрэ. Олоҥхону атын омук хараҕынан көрөр интэриэһинэйэ биллэр. Кытай артыыстарын дьэрэкээн таҥастара, тутталлара-хапталлара кэрэхсэттэ. Олоҥхо бухатыыра абааһы уолаттарын кытары охсуһуута батастаах үҥкүүнү санатта…

Ойуунускай үтүөтэ умнуллубат

Түмүгэр Ойуунускай артыыстар сэлэлии турбуттарын иннинэн хааман, бырастыылаһардыы далбаатыы-далбаатыы хааман ааһар, муннукка тиийэн, үөһэ ыттан, тыыннаах пааматынньык буолан турар. Бу манан Ойуунускай турууласпыт дьыалата, эппит этиитэ тыыннааҕын, норуотун иннигэр оҥорбут үтүөтэ умнуллубатын көрдөрдөхтөрө…

Улахан бырааһынньык оһуохайынан түмүктэннэ. 3 тыһыынчаттан тахса көрөөччү үтүөкэн туруорууттан астынан-дуоһуйан тарҕастылар. Чахчы да, Былатыан Ойуунускай аата тыыннааҕа, хас биирдии саха киһитин сүрэҕэр чугаһа көһүннэ. «Ойуунускай өрөгөйө» туруоруу режиссера — Руслан Тараховскай, уус-уран салайааччы — Андрей Борисов, сценарий — Яна Байгожаева.

«…Үс саха төрүөҕэр,

Үөрүүлээх күнүгэр

Мин аатын ааттаныа,

Мин ырыам ылланыа!..»

Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru

0
0

Добавить комментарий