Муоматааҕы коммунальнай хаһаайыстыба оттук дьылын түмүктүүр

Муоматааҕы коммунальнай хаһаайыстыба ыам ыйын 28 күнүгэр оттук дьылын түмүктээри сылдьар. Сайын устата нэһилиэктэргэ саҥа хочуолунайдары тутуохтара. Чааһынай дьиэлэри киин ититэр ситимнэргэ холбооһун, үгүс өрөмүөн үлэтэ былааннанар.

---

ОДьКХ ГУП Муоматааҕы салаата бэс ыйыттан өрөмүөн үлэтин саҕалыахтаах. Тэрилтэ салайааччыта Д.В. Аммосов кэпсиир:

– Итиини бары хочуолунайдарга ыам ыйын 28 күнүгэр сарсыарда 9 чааска араарыахпыт. Хонуу бөһүөлэгэр «Осикат» этно-киин хочуолунайыгар улахан өрөмүөн үлэтэ ыытыллыа. «Новай» хочуолунайга уларытыы үлэтэ барыа, тепловой пуун тутуллуо. Ити үлэлэр түмүктэринэн ититии ситимигэр ДЭС 26 дьиэтэ холбонуо. Бөһүөлэккэ Лебедев, Молодежнай, Аф. Старков, Советскай уулуссаларга алдьаммыт трассаларга өрөмүөнү ыытыахпыт.

Суон Тииккэ ньиэп бородууктатынан оттуллар саҥа хочуолунай тутуллан эрэр. Атырдьах ыйыгар үлэҕэ киллэриэхпит. Төбүлэххэ таас чоҕунан оттуллар хочуолунай тутуллуоҕа. Манна оройуон уонна Төбүлэх нэһилиэгин дьаһалталарыттан үп-харчы  көрүллэн, дьиэ каркаһа кэллэ. Коммунальнай хаһаайыстыба өттүттэн үп-харчы боппуруоһа быһаарылыннаҕына, хочуоллар, носуостар аҕалыллыахтара.

Соболоох нэһилиэгэр оскуола өттүгэр ититии ситимигэр уларытыылары киллэриэхпит. Чааһынай дьиэлэри холбооһун саҕаланыаҕа. Буор Сыһыыга ититэр ситимҥэ 3 чааһынай дьиэни холбуохпут. Сааһыыр бөһүөлэгин хочуолунайыгар быстах өрөмүөн үлэтэ барыаҕа. Сайыҥҥы өттүгэр былырыын киирбэтэх 7  дьиэ холбонуо. Кулун Өлбүккэ ититэр ситим эргэ трассатын саҥардыахпыт.

Өрөмүөҥҥэ кыһыҥҥы суолунан барыта 100 т турба, хочуол, носуос кэлбитэ. ОДьКХ ГУП Муоматааҕы салаатыгар кыһыҥҥы суолунан эһиил олунньу ыйга диэри тиийэр уматык аҕалыллыбыта. Ньиэп уонна чох урутаан кэлбитэ. Ол иһигэр убаҕас уматыгынан оттуллар хочуолунайдарга ньиэп 8550 т кэллэ. Таас чох Сааһыырга – 3876 т, Соболооххо – 2509 т, Төбүлэххэ – 1704 т уонна тубдиспансерга 212 т тиэйилиннэ. Нефтебазаҕа 7707 т уматык кэллэ.

Муома олохтоохторо сайын устата дьиэлэрин иһин, түннүктэрин, ааннарын, муосталарын көрүнүөхтэрин, батарыайаларын сайҕатыахтарын наада, – диир Дмитрий Викторович.

***

Коммунальнай хаһаайыстыбаҕа кэккэ уларыйыылартан кытаанах коммунальнай тобоҕу хомуйуу үлэтэ киирэр. 2018 с. сэтинньи 30 күнүнээҕи 5 нүөмэрдээх сөбүлэһиинэн СР ОДьКХ ГУП кытаанах коммунальнай тобохтору хомуйууга региональнай операторынан буолар. Манна Абый, Аллайыаха, Анаабыр, Булуҥ, Үөһээ Халыма, Үөһээ Дьааҥы, Эдьигээн, Муома, Аллараа Халыма, Өлөөн, Орто Халыма, Усуйаана, Эбээн-Бытантай оройуоннара киирэллэр. 2019 с. кулун тутар 31 күнүттэн ОДьКХ ГУП филиаллара  Булуҥ, Аллараа Халыма, Эбээн-Бытантай, Абый, Аллайыаха уонна Орто Халыма оройуоннарын кииннэригэр үлэлэрин саҕалаабыттара.

Билиҥҥи сокуонунан кытаанах коммунальнай тобоҕу хомуйуу региональнай оператор нөҥүө оҥоһуллуохтаах. Манна региональнай операторы кытта дуогабар түһэрсиллиэхтээх. Бастакы сылга биир кэлим тарыып олохтоммутун кэннэ, 10 күн иһигэр региональнай оператор бөҕү хомуйууга дуогабар түһэрсэр. Бу иһитиннэриини Интернеккэ бэйэтин официальнай сайтыгар киллэрэр. Бөҕү хомуйтарыыга 15 күн иһигэр сайаапка уонна туһааннаах докумуоннар ыытыллыбатах буоллахтарына, типовой дуогабар оҥоһуллар.

Кытаанах коммунальнай тобоҕу хомуйуу дьиэ-уот өҥөтүттэн коммунальнай өҥөҕө көһөр. Онон өҥө төлөбүрэ дьиэ квадратнай миэтэрэтиттэн буолбакка, дьиэҕэ олорор дьон ахсааныттан тутулуктанар. Бөҕү хомуйуу төлөбүрүгэр кытаанах коммунальнай тобох мунньуллуута, региональнай оператор бигэргэппит биир кэлим тарыыба, дьиэҕэ олорор киһи ахсаана киирэллэр. Төлөбүргэ чэпчэтиинэн федеральнай таһымнаах чэпчэтиилээх дьон туһаналлар.

Садтаах, оҕуруоттаах, кэтэх хаһаайыстыбалаах дьон, тэрилтэлэр бары кытаанах коммунальнай тобохторун тиэйтэриигэ дуогабар түһэрсиэхтээхтэр. Бөҕү таһаарбат хаһаайыстыба, тэрилтэ диэн суох.

Бөх тоҕор контейнердаах былаһааккалар сири бас билээччилэр эппиэтинэстэригэр бэриллэр. Бөҕү тиэйиини региональнай оператор оҥорор, оттон атын кэмҥэ ырааһырдыыга управляющай тэрилтэлэр (хампаанньалар, ТСЖ, ЖСК) эппиэттииллэр. Манна туһааннаах боломуочуйаны муниципалитеттар сүгэллэр.

Ити нуормалар РФ Бырабыыталыстыбатын уурааҕынан 2019 с. тохсунньу 1 күнүттэн олоххо киирбиттэрэ. СанПин ирдэбилинэн чааһынай секторга бөҕү кутар санитарнай туочука 100 м тэйиччи буолуохтаах. Кытаанах коммунальнай тобоҕу мөһөөччүккэ мунньуу ньыматынан барыан сөп. Бөхтөөх мөһөөччүктэри тиэйии эрдэ бигэргэммит графигынан барар.

Тоҥ бытовой тобохтор кытаанах коммунальнай тобох ахсааныгар киирбэт буоланнар, манна кэккэ кыһалҕалар үөскүүллэр. Тоҥ тобох дьиэ-уот өҥөтүнэн хаалар. Манна олохтоохтор убаҕас уонна кытаанах бөҕү арааран тоҕорго үөрэниэхтээхтэр. Сайдыылаах дойдуларга курдук кумааҕыны туспа, пластигы, өстүөкүлэни, тимири тус-туһунан наардаан быраҕыллыахтаах.

Кытаанах коммунальнай тобоҕу хомуйуу саҕаланан эрэр. Манна элбэх түһүмэхтээх улахан үлэ күүтүллэр. Бөҕү биир кэлим тоҕуу экологияҕа, айылҕаҕа улахан охсуулаах. Биллэринэн, хаһыат – 4 ый, фольга – 100 сыл, пластик – 100 сылтан тахса, өстүөкүлэ бытыылка 1000 сылтан ордук кэмҥэ үрэллэллэр, биир батарейка 400 лиитэрэ ууну уонна 20 квадрат буору буортулуур.

Ааптар: Т. Слепцова