Бүгүн, 2019 сыл сэтинньи 8 күнүгэр, биһиэхэ, “Сахамедиа” холбоһук “Саха сирэ” хаһыатын эрэдээксийэтигэр, өтөрүнэн буолбатах үчүгэй, улахан, умнуллубат түгэн буолла.
edersaas.ru
1949 сылтан бэчээт эйгэтигэр үктэммит – ол аата бүтүн 70 сыл устата публицист, хаһыатчыт быһыытынан үгүһү суруйбут-бичийбит, турууласпыт-туруорсубут ытык киһибит, суруналыыс, суруйааччы Дмитрий Васильевич Кустуровпыт 90 сааһын бэлиэтээтибит.
Сарсыарда 10 чаастан пресс-кэмпириэнсийэ ыытылынна. Араас көлүөнэ дьон – 92 саастаах ытык киһи, Саха быһаарыылаах тылдьытын оҥорбут учуонай, академик Петр Алексеевич Слепцовтан саҕалаан, аҕа, орто көлүөнэҕэ, итиэннэ оскуола оҕотугар тиийэ кэлэн кытыннылар, Дмитрий Васильевичка араас интэриэһинэй ыйытыылары биэрдилэр, сол курдук ситэри-толору хоруйу ыллылар.
Суруналыыс Дмитрий Кустуров, кини айар үлэтин, олоҕун туһунан бүгүн, ордук эдэр көлүөнэ суруналыыстар элбэх саҥаны, сонуну биллилэр.
Дмитрий Васильевич бу сыллар тухары бэлиитикэ, устуоруйа, култуура, эрэпириэссийэ – устуоруйа үрүҥ бээтинэлэрин туһунан кырдьыктаах суруйууларын ким даҕаны умнубат. Оттон биир саамай саха дьонун долгуппут уонна түмпүт суруйуутунан, Аҕа дойду Улуу сэриитин сылларыгар аатырбыт буойун, снайпер Федор Матвеевич Охлопков туһунан уочаркалара буолаллар. Аҥардас кини бу итэҕэтиилээх суруйууларыттан тирэҕирэн, докумуоннара хаттаан толоруллан, хаттаан түһэриллэн, саха буойуна Федор Матвеевич Охлопковка Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун үрдүк аата иҥэриллибитэ! Биһиги бары онон киэн туттабыт.
—Аҕабыт уоттаах сэрии былаһын тухары наар передовойга – инники кирбиигэ сылдьыбыт киһи! Кини чахчы Дьоруой! Оттон Дмитрий Васильевичка – кинини чахчы Дьоруой оҥорбут ытыктыыр киһибитигэр, Охлопковтар дьиэ кэргэттэр ааттарыттан истиҥ, дириҥ махталбытын тиэрдэбит!, — диэтэ бу көрсүһүүгэ кэлэн көхтөөх кыттыыны ылбыт Дьоруой Федор Охлопков төрөппүт уола Роман Федорович Охлопков.
Кэмпириэнсийэни уонна уопсайынан үбүлүөй тэрээһинин “Саха сирэ” хаһыат сүрүн эрэдээктэрэ Родион Кривогорницын иилээн-саҕалаан ыытта. Кэпсэтиһиигэ устуоруктар, суруналыыстар, кинигэ таһаарааччылар, суруналыыс биир дойдулаахтара – Томпо, Таатта улуустарын бэрэстэбиитэллэрэ, дьокутааттар, уо.д.а. кыттыыны ыллылар.
Күн иккис аҥарыгар эписийээлинэй чааска үбүлүөйдээх аксакалбытыгар эҕэрдэ истиҥэ, эгэлгэтэ этилиннэ.
—Дмитрий Васильевиһы, аан маҥнай көрүөхпүттэн, суруйууларын, кинигэлэрин ааҕыахпыттан улаханнык ытыктыыр, сүгүрүйэр да киһим. Тоҕо диэтэххэ, кини сахалыы бэчээт үлэһитэ, МГУ-ну бүтэрбит анал үөрэхтээх суруналыыс, сахалыы суруйар, тылы дьиҥнээхтик баһылаабыт, сахалыы тылы ытыктыыр, харыстыыр, саха тылын сатаан туттар, кини дэгэтин билэр, сүмэһинин сатаан ыган ылар, сахалыы тылынан бэйэтин санаатын дьоҥҥо-сэргэҕэ сатаан тиэрдэр аҕа көлүөнэ суруналыыстартан аҕыйах ахсааннаах киһи хаалбытыттан биир чаҕылхайдара буолар. Билигин, сахалыы суруйуу кыаҕын сүтэрэн, мөлтөөн эрэр кэмигэр, бу маннык баай тыллаах-өстөөх дьоннорго, оттон Дмитрий Васильевич бу көлүөнэ бэрэстэбиитэлэ, кинилэргэ умсугуйуу, талаһыы, дьулуһуу — бу саҥа суруйан эрэр суруналыыстарга кинилэргэ туох эрэ көмө-тирэх буолуохтаах диэн саныыбын. Саха бэчээтэ оннук бэйэтэ туспа суолталаах, соруктаах. Көннөрү сонуну нуомаһы эрэ тиэрдэр аналлаах буолбатах. Сахалыы хаһыат сүрүн соруга – саха литературнай тылын харыстааһын, саха тылын сүмэтин илдьэ сылдьыы, сайыннарыы. Мин бэҕэһээ “Саха сирэ” хаһыакка Дмитрий Васильевич туһунан суруналыыс Иван Ксенофонтов суруйуутун олус сөбүлүү аахтым. Дьиҥнээхтик кинини билэр, ытыктыыр, сөбүлүүр киһи суруйуута… Сахалыы, Кустуурапка сөптөөх тылынан суруллубут. Бу барыта, хаһыат кэлэктиибэ Дмитрий Васильевиһы олус ытыктыырын, сөбүлүүрүн туоһулуур, — диэтэ СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Александр Жирков уонна Дмитрий Васильевич олоҕун аргыһыгар, бэйиэт Саргылаана Спиридоноваҕа тыыннаах сибэкки дьөрбөтүн туттарда.
Салгыы Дмитрий Васильевиһы истиҥ-иһирэх тылларынан эҕэрдэлээн, махтанан туран, СӨ Баһылыгын уонна Бырабыыталыстыбатын дьаһалтатын Информационнай бэлиитикэҕэ департаменын салайааччы Афанасий Ноев, СӨ инновацияҕа, цифровой сайдыыга уонна инфокоммуникационнай технологияларга миниистирин солбуйааччы Чокуур Гаврильев, «Сахамедиа» РИИХ АУо Генеральнай дириэктэрэ Алексей Чертков, өр сыл суруналыыстар тэрилтэлэрин салайбыт бэчээт бэтэрээнэ Иван Борисов, Таатта улууһун баһылыгын солбуйааччы Мирон Эртюков, СӨ Ытык Сүбэтин салайааччы Люлия Григорьева, СӨ Суруналыыстарын сойууһун бэрэссэдээтэлэ Галина Бочкарева, СӨ Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, саха норуодунай бэйиэтэ Иван Мигалкин, биир дойдулаахтар, аймахтар ааттарыттан Тамара Харитонова, устуорук, уопсастыбаннай диэйэтэл Афанасий Мигалкин, “Чолбон” сурунаал кылаабынай эрэдээктэрэ Данил Макеев, “Бичик” кинигэ кыһатын кылаабынай эрэдээктэрэ Валерий Луковцев, суруналыыс, кинигэ таһаарааччы Борис Павлов, Дмитрий Васильевич сиэннэрэ Иван Слепцов, Екатерина Кустурова, о.д.а. тыл эттилэр.
Бу күн биһиги, биир идэлээхтэрэ, Миитэрэй Кустуурап бу күннэргэ “Көмүөл” кинигэ кыһатыгар бэчээттэнэн тахсыбыт “Тылбаасчыт бэлиэтээһиннэрэ” диэн сабыс-саҥа кинигэтин үөрэ-сөҕө көрдүбүт-иһиттибит. Бу – 90 саастаах ааптар 32-с кинигэтэ буоларын таһынан, кини өссө да үгүһү айар-суруйар былааннардаах.
—Атын дьон эҕэрдэтин истибит аҕай киһи турабын. Оттон эһиги эҕэрдэҕит олус истиҥник киирдэ. Махтанабын! Эһиги олоххутугар бука барыта санаабыккыт курдук салалыннын!, — диэн алҕаата аксакалбыт Дмитрий Кустуров.
Татьяна МАРКОВА, edersaas.ru
Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэригэр: үбүлүөй түгэннэриттэн.